Aangifte erfbelasting : hoe werkt het ?

In België moeten erfgenamen er na het overlijden van een dierbare voor zorgen dat de fiscus weet hoeveel erfbelasting er moet worden betaald, een belasting die ook gekend is als de successierechten. Na het overlijden van een naaste hebt u als erfgenaam vaak andere dingen aan uw hoofd dan het indienen van een aangifte van nalatenschap, daarom vindt u hier een duidelijk en compleet overzicht van alles wat u moet weten: wat moet u doen, wie doet wat, wat zijn de tarieven en bij wie kan ik terecht als ik vragen heb? Kan ik zo’n aangifte zelf doen of doe ik hiervoor een beroep op een notaris of een andere partij? Alles om een duidelijk beeld te krijgen zodat u het verlies rustig kunt verwerken zonder wakker te liggen van de administratie van de erfbelasting.

Aangifte van nalatenschap: wat, wie en wanneer?

De aangifte van nalatenschap is een melding aan de fiscus van de bezittingen die aan de overledene toebehoorden (bankrekeningen, vastgoed, enz.). Na het overlijden van een naaste is het aan de erfgenaam of erfgenamen om deze aangifte in te dienen. Bovendien moet zo’n aangifte op vrij korte termijn na het overlijden gebeuren, zodat de fiscus snel de juiste berekeningen kan maken en u snel weet hoeveel u moet betalen.

Wat is de aangifte van nalatenschap?

De aangifte van nalatenschap is een verplichting van elke erfgenaam om de fiscus op de hoogte te brengen van het (netto)vermogen van de overledene. Hierdoor kan de fiscus berekenen hoeveel er aan de staat of aan het gewest moet worden betaald.

Om de aangifte correct in te dienen, is het belangrijk dat ze de juiste gegevens bevat. Wat moet er allemaal in deze aangifte staan? Eerst en vooral de nauwkeurige identificatie van de erfgenamen, de bezittingen (en waarde) van de overledene, maar ook de opgave van zijn of haar schulden. Daarnaast gelden er ook een aantal specifieke fiscale vermeldingen. Verderop in dit artikel gaan we dieper in op de specifieke vereisten van deze aangifte en wie wat moet doen.

Wanneer bent u verplicht om aangifte te doen?

De aangifte erfbelasting moet gebeuren na het overlijden van een persoon en moet worden ingediend door de erfgenaam of erfgenamen. Omdat u na het overlijden van een naaste volop bezig bent met de verwerking van uw verlies, is het belangrijk dat u een duidelijk beeld hebt wat er precies van u verwacht wordt. Enkel zo kunt u een tijdige en correcte aangifte indienen en een juiste berekening van de te betalen belastingen krijgen.

Weet sowieso dat u na het overlijden vier maanden de tijd hebt om deze aangifte in te dienen, dus kunt u zich eerst focussen op de andere praktische zaken die bij een overlijden komen kijken. Verderop in dit artikel bespreken we de precieze termijn voor de indiening van de erfbelasting.

Waarom is het nodig om een aangifte van nalatenschap in te dienen?

In België moeten erfgenamen na het overlijden van een ouder of familielid erfbelasting  betalen, berekend op de nettowaarde van het vermogen dat wordt nagelaten.

Op basis van de aangifte erfbelasting beschikt de belastingadministratie over de nodige informatie om de erfbelasting correct te berekenen en vervolgens te innen. In Vlaanderen valt dit onder de verantwoordelijkheid van de Vlaamse Belastingdienst, afgekort VLABEL.

Is het verplicht een aangifte van nalatenschap in te dienen?

Iedere erfgenaam is verplicht een aangifte van nalatenschap in te dienen. In bepaalde gevallen is het echter mogelijk om vrijstelling voor de aangifte van erfbelasting te vragen. Weet echter wel dat de belastingadministratie niet verplicht is op dit verzoek in te gaan.

Moet ik een aangifte van nalatenschap indienen als de overledene geen bezittingen had?

Als er geen bezittingen in de erfenis zitten, hoeft er natuurlijk ook geen erfbelasting betaald te worden. In dat geval kan de belastingdienst dan ook een vrijstelling geven voor het indienen van een aangifte van nalatenschap. Weet wel dat de inwilliging van dit verzoek een gunst betreft en dus geen garantie is.

Wat zijn de mogelijke redenen om een vrijstelling te krijgen voor het indienen van een aangifte van nalatenschap?

Indien de erflater weinig of geen bezittingen in zijn nalatenschap had, is het mogelijk om vrijstelling voor de aangifte van nalatenschap te vragen. Vraag gerust advies aan onze experts om na te gaan of dit het geval is.

Binnen welke termijn moet ik de aangifte indienen?

In principe moet u de aangifte erfbelasting indienen binnen de 4 maanden na het overlijden als de overledene in België is gestorven. Als de persoon in kwestie niet in België maar elders in de EU is overleden, wordt deze termijn met een maand verlengd (dus 5 maanden). Bij een overlijden buiten Europa gaat het om een verlenging met twee maanden, dus zes maanden in totaal.

Zodra de aangifte is ingediend (en u daarom verzoekt) of ten laatste na het verstrijken van de oorspronkelijke aangiftetermijn (4 maanden) heeft de fiscus 3 maanden de tijd om de erfbelasting te berekenen en het te betalen bedrag door te geven.

Indien de aangifte niet tijdig kan worden ingediend, kan men op eenvoudig verzoek uitstel aanvragen voor de indiening van de aangifte. Dit wordt automatisch toegekend en verlengt de aangiftetermijn met 2 maanden. Er kan extra uitstel worden gevraagd, al moet zo’n verzoek gemotiveerd worden. In het geval van een weigering van dit gemotiveerd uitstel bedraagt de termijn voor uitstel automatisch twee maanden.

Wat gebeurt er als een aangifte te laat wordt ingediend?

Bij een laattijdige indiening van de aangifte van nalatenschap verhoogt de Vlaamse Belastingdienst het bedrag van de te betalen erfbelasting.

Het initiële bedrag van de erfbelasting wordt in dat geval verhoogd met 5, 10, 15 of zelfs 20%, afhankelijk van de termijn waarmee u de indieningstermijn hebt overschreden. De verhoging wegens laattijdige indiening kent wel een maximum van 20%, ook als de aangifte later dan 18 maanden na het overlijden werd ingediend.

De precieze tarieven van de erfbelasting vindt u verderop in dit artikel.

Wie moet een aangifte van nalatenschap indienen?

Elke erfgenaam moet een aangifte van nalatenschap indienen. In het geval van meerdere erfgenamen bent u vrij om te kiezen of u een individuele of gezamenlijke aangifte doet, waarbij het belangrijk is dat elke erfgenaam zelf het nodige doet en op die manier niet aansprakelijk gesteld kan worden voor nalatigheden van andere erfgenamen.

Sowieso is het wel aangewezen om een gezamenlijke aangifte in te dienen aangezien dit tevens betekent dat er eensgezindheid tussen de erfgenamen bestaat omtrent de waardering van de bezittingen. Zo krijgt de belastingdienst een betrouwbaar beeld van de nalatenschap en is de kans kleiner dat u wordt gecontroleerd.

Wat gebeurt er als er een geschil is tussen erfgenamen?

In het geval van een juridisch geschil waarbij een van de erfgenamen niet akkoord gaat met de omvang van zijn of haar rechten in de nalatenschap (vb. een kind betwist het testament waarin het voor een deel wordt onterfd, een broer meent dat zijn zus tijdens het leven van de ouders reeds teveel schenkingen heeft ontvangen en nu een deel moet teruggeven,...), dan neemt u het beste contact op met een advocaat. Deze kan u bijstaan bij het inleiden van een procedure genaamd de "gerechtelijke vereffening-verdeling". Een rechter zal in dat geval een notaris aanstellen die vervolgens het juridisch geschil moet beslechten.

Wie vult de aangifte van nalatenschap in?

Een aangifte van erfbelasting hoeft niet per se door een notaris te gebeuren. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is de aangifte van nalatenschap geen notariële akte en is een notaris dus niet verplicht, ook niet wanneer de overledene onroerende goederen nalaat. Lees in detail hoe u een aangifte erfbelasting kunt doen zonder notaris.

In principe kunt u dus zelf een aangifte van erfbelasting opstellen. Aangezien dit echter geen eenvoudige opgave is, doen de meeste erfgenamen toch een beroep op een deskundige om zeker te zijn van de juistheid van de aangifte. Dit kan een notaris zijn, een advocaat of een kantoor zoals Legacio.

Indien u meer informatie of hulp nodig hebt, aarzel dan niet om contact met ons op te nemen.

Wat zijn de tarieven en vrijstellingen voor erfbelasting?

De erfbelasting wordt berekend volgens verschillende tarieven naargelang de verwantschap met de overledene en de grootte van het nalatenschap. Erfenissen in rechte lijn en tussen partners worden in het Vlaamse Gewest voor de schijf van 0 tot 50.000 euro belast aan 3%. Voor de schijf van 50.000 tot 250.000 euro gaat het om 9% en boven de 250.000 euro gaat het om 27%. Tussen broers en zussen gaat het om percentages van 25 tot 55% (eveneens afhankelijk van schijven), en voor erfenissen tussen andere personen betaalt u 25 tot 55% erfbelasting.

Voor legaten aan goede doelen gelden aparte regels, waarbij u 0% erfbelasting betaalt. Een interessante optie waar steeds vaker voor wordt gekozen.

Weet wel dat het regeerakkoord van de Vlaamse Regering 2024-2029 de erfbelasting wil hervormen en verlagen, al zijn de precieze details nog niet gekend.

Hoe maakt u een aangifte van nalatenschap op? Waar moet ik op letten?

Hier volgen de belangrijkste overwegingen die u moet maken bij het opstellen van een aangifte van nalatenschap:

Stap 1: U laten bijstaan of de aangifte alleen indienen?

Om u bij deze keuze te helpen, volgen hier twee korte typische situaties:

• Voorbeeld nr. 1: De nalatenschap bestaat uit vastgoed, een levensverzekeringspolis, verschillende bankrekeningen, enz. Voor elk van deze aspecten zult u bij verschillende instanties moeten aankloppen om de juiste stavingsstukken te bekomen. In dit soort situaties laat u zich het beste bijstaan door een deskundige om problemen te voorkomen.

• Voorbeeld nr. 2: Een nalatenschap met relatief weinig activa en u denkt dat u de aangifte van nalatenschap zelf kunt invullen. In dat geval bieden wij ook een controle aan van de door u opgestelde aangifte om eventuele fouten te verbeteren of informatie toe te voegen die u misschien bent vergeten.

Stap 2: U hebt besloten om de aangifte alleen te doen? Download het formulier

Het model van de aangifte van nalatenschap is beschikbaar op de website van de Vlaamse Belastingdienst.

Stap 3: Maak een lijst of inventaris van de bezittingen van de overledene

De fiscus verwacht van u een lijst met de activa (dus bezittingen, de som van roerende en onroerende goederen) van de overledene maar ook van de passiva (schulden).

Als u niet weet hoe u hieraan begint, aarzel niet om contact met ons op te nemen.

Stap 4: Waardeer de activa en passiva

De aangifte van nalatenschap moet niet alleen de bezittingen en schulden van de overledene oplijsten, ze moet ook de waarde ervan meedelen.

In beginsel is dit de (verkoop)waarde op datum van overlijden. Waar dit voor geld op rekeningen een evidente oefening is, is dat niet het geval voor de waarde van de onroerende goederen van de overledene.

• U kan deze kosteloos laten schatten door de Vlaamse Belastingdienst...

• U kan deze zelf waarderen of u in deze waardering laten bijstaan door een schatter die voor u een schattingsverslag ter staving opmaakt.

• Of u kan deze laten schatten door een beëdigd schatter erkend door de Vlaamse Belastingdienst. Deze waardebepaling heeft het voordeel dat zij bindend is voor de administratie.

Neem gerust contact met ons op teneinde u te laten adviseren welke keuze in uw geval de meest kosten efficiëntste is.

Stap 5: Controleer de inhoud van de aangifte alvorens deze in te dienen.

Let op: eens de aangiftetermijn is verstreken en de u aangifte reeds hebt ingediend kan zij niet meer worden gewijzigd! Als u denkt dat u een fout hebt gemaakt, neem dan contact op met ons team om de verklaring opnieuw na te laten lezen of voor u een bezwaar in te dienen.

Stap 6: Dien de aangifte van nalatenschap in.

U moet de aangifte indienen bij de Vlaamse Belastingdienst.

Wie kan mij helpen bij het opstellen of controleren van de aangifte van nalatenschap?

Wanneer de erfgenamen een beroep doen op een notaris voor het opstellen van de erfbelasting, behandelt deze vaak ook de aangifte van nalatenschap.

Aangezien een aangifte van nalatenschap geen wettelijk voorgeschreven authentieke akte is, is het niet verplicht om een beroep te doen op een notaris. Bovendien wordt de kostprijs van een nalatenschap vaak berekend door een percentage toe te passen op het brutovermogen van de nalatenschap. Wanneer de nalatenschap één of meer eigendommen bevat, kan de kostprijs dan ook snel oplopen.

Onze experts zijn te allen tijde beschikbaar om uw vragen te beantwoorden. Neem daarvoor gewoon contact op met ons.

Wat moet ik doen als ik een probleem of vraag heb?

Om contact op te nemen met een Legacio deskundige, kunt u bellen naar 0800 26 011 of vragen om u terug te bellen via onze contactpagina.